Fundacja Dziedzictwa Kulturowego,
Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków
oraz
Gmina Wyznaniowa Żydowska w Warszawie
zapraszają na konferencję:

„Cmentarz żydowski przy ul. Okopowej w Warszawie.
Historia, Konserwacja, Archeologia…”,

która odbędzie się w Warszawie w dniach 27-28 maja 2025 r.

Zakrojone na szeroką skalę prace konserwatorskie, wykorzystanie nowych technologii badawczych, pionierskie prace archeologiczne, wypracowywanie standardów działań konserwatorskich przy zabytkach żydowskiej sztuki sepulkralnej, złożoność upamiętnień, odkrywanie zapomnianych twórców i współpraca z potomkami lub wyznawcami zmarłych, ale także prowadzone równolegle do tych działań badania z zakresu genealogii, hebraistyki, ornitologii czy pielęgnacji zieleni, a wszystko to w zgodzie z prawem żydowskim  – to tylko część z interdyscyplinarnych działań prowadzonych na cmentarzu żydowskim przy ul. Okopowej w Warszawie.

Konferencja odbywa się z okazji 10. rocznicy podjęcia przez Fundację Dziedzictwa Kulturowego prac na cmentarzu i ma na celu zaprezentowanie zachodzących na nim przemian.

⇓⇓⇓  Program w dalszej części artykułu.  ⇓⇓⇓

Program

Dzień I, 27 maja 2025 r. godz. 9.00-18.00 – sesje naukowe
Sala Kolumnowa Wydziału Historii Uniwersytetu Warszawskiego, Kampus Główny, ul. Krakowskie Przedmieście 26/28, Warszawa 

• 9.00-9.15 Uroczyste otwarcie

• 9.15-10.00 wystąpienie inauguracyjne

  • dr Michał Laszczkowski, Fundacja Dziedzictwa Kulturowego,
    Cmentarz żydowski przy ul. Okopowej w Warszawie – nadzwyczajne instrumenty dla ratowania nadzwyczajnego zabytku
  •  Aleksander Schwarz, Komisja Rabiniczna ds. Cmentarzy,
    Praktyczny wymiar prawa żydowskiego (Halacha) w prowadzeniu badań i prac konserwatorskich na cmentarzach żydowskich.
  •  Marcin Dawidowicz, Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków,
    Cmentarz przy ul. Okopowej na tle ochrony dziedzictwa żydowskiego w Warszawie

• 10.00-10.15 przerwa kawowa

• 10.15-12.00 Panel I: Historia i historia sztuki

  •  dr Aldona Tołysz, Mazowiecki Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków,
    Cmentarz żydowski przy ul. Okopowej w Warszawie – zakres prawny ochrony i jego konsekwencje.
  •  dr Eleonora Bergman, Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma,
    Zmiany granic cmentarza w latach 1806-1940.
  •  Krzysztof Bielawski, Wydział Historii UW, Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego,
    Próby likwidacji cmentarza żydowskiego w Warszawie w latach PRL.
  •  Monika Krajewska, Centrum Kultury Jidysz,
    Zwierzęta mityczne na macewach i nie tylko.
  •  Witold Wrzosiński, Gmina Wyznaniowa Żydowska w Warszawie,
    Upamiętnienia zmarłych na cmentarzu przy ul. Okopowej w świetle żydowskich tradycji sepulkralnych od starożytności do dziś.
  •  dr Agnieszka Kasprzak, Stowarzyszenie Historyków Sztuki,
    Nagrobki modernistyczne na cmentarzu żydowskim w Warszawie.
  •  dr Michał Laszczkowski, Fundacja Dziedzictwa Kulturowego,
    Twórcy nagrobków na cmentarzu żydowskim w Warszawie. Komunikat ze stanu badań.
  • Remigiusz Sosnowski, Fundacja Dokumentacji Cmentarzy Żydowskich, Przełom w funkcjonowaniu cmentarza: pełna baza danych spisanych w latach 2006-2010 z istniejących nagrobków.

• 12.00-12.30 przerwa kawowa

• 12.30-14.30 Panel II Konserwacja i przyroda

  •  Magdalena Olszowska, Konserwatorka dzieł sztuki firma Portofino,
    Kwatera 20 – pierwsza rodzinna kwatera na cmentarzu żydowskim przy ul. Okopowej w Warszawie jako wyzwanie konserwatorskie.
  •  Damian Pisarski, Konserwator dzieł sztuki, firma Font-Art,
    Relikty najstarszej części cmentarza przy ul. Okopowej w Warszawie i próba ich przywrócenia.
  •  dr Andrzej Kazberuk, Wydział Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki ASP w Warszawie,
    Współpraca Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie z Fundacją Dziedzictwa Kulturowego na Cmentarzu żydowskim przy ul. Okopowej w Warszawie.
  •  Witold Wrzosiński, Gmina Wyznaniowa Żydowska w Warszawie,
    Renowacje, badania i inwestycje prowadzone na cmentarzu przy ul. Okopowej przez warszawską społeczność żydowską.
  •  Karol Dzik, Krzysztof Matuszewski, Archiworks,
    Nowe upamiętnienia na cmentarzu żydowskim przy ul. Okopowej w Warszawie.
  •  Prof. dr hab. Marta Szulkin, Laboratorium Biologii Antropocenu, Wydział Biologii, Uniwersytet Warszawski,
    Badania ornitologiczne na Cmentarzu Żydowskim: wrota do życia w mieście – komunikat.
  •  Maciej Walczak, Proscape Architektura Krajobrazu,
    Zieleń na zabytkowym cmentarzu żydowskim w Warszawie i związane z nią wyzwania.
  •  Anna Grudzińska, Zastępca Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków,
    Zieleń na cmentarzu żydowskim przy ul. Okopowej, jako wyzwanie konserwatorskie.

• 14.30-15.30 przerwa obiadowa

• 15.30-17.30 Panel III Archeologia

  •  dr Szymon Lenarczyk (Wykop na poziomie), Badania archeologiczne cmentarzy żydowskich – potencjał badawczy, możliwości, trudności, zakazy.
  •  Magdalena Sugalska (badaczka niezależna) Pięć lat badań archeologicznych na cmentarzu żydowskim w Warszawie (Okopowa 49/51)
  •  Marcin Wagner (Wydział Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego) Żywe kwiaty w kiosku”, czyli o badaniach szkółki ogrodniczej na Cmentarzu Żydowskim przy ul. Okopowej 49/51
  •  Marcin Wagner (Wydział Archeologii |Uniwersytetu Warszawskiego) Kacper Konofał, Maciej Krajewski, Alyessandra Orsatti, Danylo Zviahintsev (Wydział Archeologii Uniwersytet Warszawski, Firma Archeologiczna „Wykop na poziomie”) Historia cmentarza żydowskiego w Warszawie pisana zabytkami zidentyfikowanymi w trakcie badań archeologicznych
  •  Zofia Kowarska (Wykop na Poziomie i Archeolożka Zosia – Archeologia i Edukacja) Odkrywanie przeszłości. Edukacja i popularyzacja archeologii przez pryzmat badań na cmentarzu żydowskim przy ulicy Okopowej.
  •  Bogna Radzimińska (Mazowiecki Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków) Archeologia cmentarzy żydowskich jako wyzwanie dla urzędu konserwatorskiego.

Dzień II, 28 maja 2025 r. – prezentacje prac na cmentarzu
Cmentarz żydowski przy ul. Okopowej 49/51 w Warszawie.

Prezentacje efektów prac o godzinach 10.00, 12.00 i 14.00 – obowiązują zapisy.

Rejestracja
[link do rejestracji] 

Zgłoszenia do udziału będą przyjmowane do 15 maja 2025 r. za pomocą formularza.

O przyjęciu zgłoszenia poinformujemy mailowo.

Informacje dodatkowe

Udział w konferencji jest bezpłatny.

Konferencja będzie także transmitowana on-line.

Mapa Sali Kolumnowej Wydz. Historii UW

Mapa, Cm. Żydowski przy ul. Okopowej w Warszawie

Organizatorami są:

• Fundacja Dziedzictwa Kulturowego

• Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków

• Gmina Wyznaniowa Żydowska w Warszawie

Współorganizatorami są:

• • Wydział Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego

  • Wydział Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie

  • Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk

  • Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma

  • Zarząd Główny Stowarzyszenia Historyków Sztuki

  • Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków

Projekt realizowany dzięki dofinansowaniu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego na zasilenie funduszu wieczystego Fundacji Dziedzictwa Kulturowego przeznaczonego na prace renowacyjne na Cmentarzu Żydowskim przy ul. Okopowej w Warszawie.

Projekt dofinansowany z budżetu państwa

autor: Jan Żółtowski