o projekcie
Towarzystwo Tradycji Akademickiej, jako partner Fundacji Dziedzictwa Kulturowego w roku 2023 podjęło się prac konserwatorskich przy pomniku św. Rocha w Załoźcach na Ukrainie, wraz z wypracowaniem ekspertyzy dendrologicznej dla pielęgnacji zabytkowych drzew i wskazania formy nasadzenia następczego.
Obiekt z racji zewnętrznej ekspozycji, narażony był przez długi czas na działanie
szkodliwych warunków atmosferycznych i biologicznych oraz zwiększonej wilgotności.
Były one – oprócz uszkodzeń mechanicznych główną przyczyną zniszczeń.
Pomnik należało poddać kompleksowym zabiegom konserwatorskim oraz stworzyć odpowiednie
warunki dla jego dalszej, właściwej ekspozycji, prowadzić regularną pielęgnację
pobliskich drzew przy nadzorze dendrologicznym (uwzględniając zagrożenie jakie dla
pomnika mogą stanowić spadające konary czy korzenie wrastające w podstawę obiektu).
Należało zadbać o otoczenie, kosić trawy oraz odpowiednio dozorować. Stwierdzono
konieczność wyrównania terenu w bezpośrednim otoczeniu obiektu w celu odsłonięcia
podstawy oraz zminimalizowania zacienienia cokołu. Zalecało się również usunięcie
metalowego ogrodzenia, orz metalowej skrzynki umieszczonej na trzonie pomnika.
Ze względu na szeroki zakres i problematykę działań konserwatorskich, zdecydowano
wykonanie prac w dwóch etapach.
Z uwagi na potrzeby zabezpieczenia obiektu, jakim jest kolumna św. Rocha w Załoźcach, niezbędna była pielęgnacja drzew – ekspertyza dotyczyła zarówno stanu zachowania, jak i rekomendacji, dotyczącej pielęgnacji i ewentualnych nasadzeń zastępczych w miejscu jednego ściętego drzewa.
Program I etapu prac:
1.Oględziny obiektu oraz wykonanie dokumentacji zdjęciowej, przed przystąpieniem
do prac konserwatorskich.
2. Demontaż wtórnego, metalowego ogrodzenia.
3. Ustawienie rusztowania wokół trzonu pomnika.
4. Demontaż figury i transport do pracowni konserwatorskiej.
5. Pobranie próbek kamienia oraz wykonanie odkrywek stratygraficznych na elementach
architektonicznych, w celu przeprowadzenia badań dla pełnej analizy stanu zachowania
obiektu.
6. Dezynfekcja rzeźby preparatami biobójczymi ( np. Glonosan, Alges, lub innymi o
podobnych właściwościach).
7. Wstępne oczyszczenie obiektu z luźnych nawarstwień biologicznych, atmosferycznych
metodami fizykochemicznymi (mycie pod ciśnieniem myjką zimną/gorącą wodą-
czynności należy poprzedzić próbami w niewidocznym miejscu).
8. Wzmacnianie strukturalne figury preparatem krzemoorganicznym (np. KSE 100 i KSE
300, lub innymi o podobnych właściwościach)
9.Wykonanie programu konserwatorskiego II etapu prac na podstawie wykonanych badań
i analiz.
Opracowanie ekspertyzy dendrologicznej drzew, znajdujących się w otoczeniu kolumny św. Rocha w Załoźcach.
Z uwagi na potrzeby zabezpieczenia obiektu, jakim jest kolumna św. Rocha w Załoźcach, niezbędna była pielęgnacja drzew – ekspertyza dotyczyła zarówno stanu zachowania, jak i rekomendacji, dotyczącej pielęgnacji i ewentualnych nasadzeń zastępczych w miejscu jednego ściętego drzewa.
Wykonawcy prac konserwatorkich:
mgr Piotr Maślanka, mgr Witold Butkiewicz
Autor Ekspertyzy:
Maciej Walczak – certyfikowany inspektor nadzoru terenów zieleni
Nadzór nad pracami konserwatorskimi:
Zadanie było nadzorowane przez eksperta – prof. dr hab. Janusza Smazę, eksperta w dziedzinie konserwacji, od wielu lat nadzorującego prace na cmentarzu Łyczakowskim, w Kolegiacie Św. Wawrzyńca w Żółkwi, w Kolegiacie Świętej Trójcy w Ołyce oraz wielu innych miejscach w Polsce i zagranicą.
Projekt jest sfinansowany ze środków Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, pochodzących z Funduszu Promocji Kultury, a zrealizowany w ramach programu „Ochrona dziedzictwa kulturowego za granicą 2023” zarządzanego przez Narodowy Instytut Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą Polonika.
