Porządkowanie Cmentarza Żydowskiego w Warszawie

Polska
2015, 2016, 2017
porządkowanie
cmentarz, cmentarz zydowski, Okopowa, Powązki, prace porządkowe, Warszawa, wolontariat, żydowski

o projekcie

Cmentarz Żydowski w Warszawie to największa nekropolia żydowska w stolicy, druga co do wielkości w Polsce i jedna z największych na świecie. Istnieje od 1806 roku, najstarsze zachowane w jej terenie nagrobki pochodzą właśnie z pierwszej dekady XIX wieku. Na cmentarzu spoczywa wiele wybitnych członków społeczności żydowskiej: duchownych, naukowców, przemysłowców, pisarzy, żołnierzy i działaczy społecznych. To tu znajduje się grób Ludwika Zamenhofa, twórcy języka esperanto, czy Marka Edelmana, przywódcy powstania w Getcie Warszawskim.

Cmentarz zajmuje powierzchnię ok. 33,3 ha i mieści około 200 tysięcy nagrobków – to   jeden z najcenniejszych zbiorów zabytków sztuki sepulkralnej nie tylko w skali Warszawy, ale i całej Polski. Większość nagrobków, mierzących od kilkudziesięciu centymetrów do nawet 2 metrów wysokości, wykonanych jest z bogato zdobionych materiałów, m.in. granitu, różnokolorowego piaskowca i kamienia. Pomniki zakończone są najczęściej trójkątnie lub półkoliście. W części reformowanej cmentarza można dostrzec szereg monumentalnych grobów, sarkofagów i mauzoleów o bardzo bogatej stylistyce.

Nekropolia, która od 2001 roku należy do Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie, właściwie cudem przetrwała lata wojny. W okresie powojennym przez lata była zaniedbywana i ulegała stopniowej dewastacji. Z czasem jednak zaczęto podejmować próby przywracania jej dawnej świetności. Fundacja Dziedzictwa Kulturowego organizuje na cmentarzu równolegle prace konserwatorskie oraz porządkowe. Te ostatnie mają wymiar społeczny, często uczestniczą w nich wolontariusze i sympatycy działalności Fundacji. Prace polegają głównie na usuwaniu z kwater śmieci, połamanych gałęzi i samosiejek.

2017

W 2017 roku uwaga wolontariuszy skupiona była na najstarszej części cmentarza. Uporządkowane zostały kwatery nr: 6, 95, 96, 16, 16A, 18, 83, 87, 101, 102. Prace odbywały się pod nadzorem dyrekcji cmentarza oraz pracowników Żydowskiego Instytutu Historycznego.

Prace porządkowe miały miejsce w każdą niedzielę od 4 czerwca do 24 września.

Projekt realizowany był we współpracy z Gminą Wyznaniową Żydowską.

2016

W 2016 roku odbyły się trzy obozy wolontariackie (w terminach: 26 czerwca–1 lipca, 3–8 lipca oraz 4–9 września), w każdym z nich uczestniczyło po 20 osób. Projekt nagłośniono w lokalnych mediach, dzięki czemu do akcji porządkowania cmentarza włączyli się kolejni wolontariusze, również podejmujący działania doraźne. Sprawiło to, że łącznie projekt zgromadził 150 osób.

Wolontariusze oczyścili z samosiejek, złamanych konarów drzew i nawarstwień roślinnych kwatery nr: 3, 4, 4B, 5, 5A, 23, 32, 39, 51, 92, 93 oraz część kwater nr 6 i 12. Zakres prac został ustalony z przedstawicielami Biura Stołecznego Konserwatora Zabytków, Dyrekcją Cmentarza oraz władzami Gminy Żydowskiej.

Podczas każdego obozu prowadzone były warsztaty z zakresu żydowskiej symboliki sepulkralnej i żydowskich zwyczajów pogrzebowych. Wolontariusze byli także oprowadzani po cmentarzu przez Jana Jagielskiego z Żydowskiego Instytutu Historycznego. Zasady opieki nad nagrobkami na zabytkowych cmentarzach przedstawiał prof. Janusz Smaza z Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki ASP w Warszawie.

Projekt realizowany był we współpracy z Gminą Wyznaniową Żydowską w Warszawie, ze środków Narodowego Instytutu Dziedzictwa w ramach programu „Wolontariat dla Dziedzictwa”.

2015

W 2015 roku udało się uporządkować kwatery nr: 91, 97, 98, 100, 2, 2C oraz teren wokół dawnego mauzoleum wojskowego – łącznie ponad hektar terenu cmentarza. Działania polegały na oczyszczaniu wyznaczonej części cmentarza z samosiejek, złamanych konarów drzew i nawarstwień roślinnych. Prace odbywały się pod nadzorem dyrekcji cmentarza oraz pracowników Żydowskiego Instytutu Historycznego.

W akcji wzięło udział łącznie ponad 50 osób. W sumie odsłonięto kilka tysięcy nagrobków i poddano konserwacji dwie macewy. We wrześniu pracom porządkowym towarzyszyły również warsztaty edukacyjne dotyczące symboliki cmentarzy żydowskich.

+ _

podobne projekty